Sprinter czy długodystansowiec- w jakim rodzaju biegu sprawdzisz się najlepiej?
„sprinter czy długodystansowiec”- to pytanie często zadają sobie osoby, które aktywnie zajmują się bieganiem. Na jakim dystansie jestem lepszy? Na wyniki w sporcie ma wpływ wiele różnych czynników. Część z nich to czynniki środowiskowe, takie jak: motywacja, trening, sen i odżywianie, część zaś to predyspozycje genetyczne, które mogą odpowiadać za nawet 80% wybitnych osiągnięć sportowych.Geny wpływające na dobre wyniki w sporcie decydują o rodzaju włókien mięśniowych dominujących, obecności w nich różnego rodzaju białek, szybkości pobierania tlenu przez komórki, metabolizmie tłuszczów oraz wydolności serca. Nie ma jednak jednego genu, który jednoznacznie przesądzałby o talencie sportowym. Poznanie wariantów genetycznych pomoże określić predyspozycje, na przykład do sportów wytrzymałościowych lub tych, które wymagają szybkości. Ma to szczególnie istotne znaczenie w przypadku młodych zawodników.
Obecnie nie ulega wątpliwości, że czynniki genetyczne wpływają na wyniki sportowe. Wykryto około 200 genów odpowiedzialnych za predyspozycje do aktywności fizycznej i 20, które łączą się z wybitnymi wynikami w sporcie.
To, czy możesz określać się jako „sprinter” czy „długodystansowiec” również może być kwestią zapisaną w genach. Dziedziczne są takie czynniki, jak: wzrost, budowa ciała, siła mięśni oraz zdolność do szybkiej rekonwalescencji po urazie.Ten lub inny zestaw genów nie świadczy jednak w żadnym wypadku o chorobie. Informuje nas tylko o predyspozycjach do uprawiania różnych rodzajów sportu.
Jakie geny wpływają na osiągnięcia w sporcie?
ACTN3 jest to gen kodujący białko alfa-aktyninę 3, które ulega ekspresji jedynie w szybko-kurczliwych włóknach mięśniowych, czyli takich, które są niezbędne w sprincie. Alfa-aktynina 3 jest białkiem kurczliwym, ale jej funkcja nie została jeszcze do końca poznana. Hipotezy naukowe wskazują na to, że białko będące produktem tego genu może działać ochronnie na mięśnie. W zależności od rodzaju polimorfizmu można dziedziczyć jedną lub dwie funkcjonalne kopie tego genu. Oczywiście, można także nie dziedziczyć żadnej z nich. Wykazano przy tym, że brak aktywnego genu nie powoduje choroby, a jedynie wpływa na wyniki osiągane w niektórych sportach. Badania przeprowadzone wśród najlepszych atletów w Australii i Finlandii wykazały, że mieli oni przynajmniej jedną kopię funkcjonalną genu ACTN3. Udało się też wykazać wpływ płci na wyniki sportowe u osób z brakiem funkcjonalnego genu. W grupie greckich dzieci wykazano, że brak alfa-aktyniny 3 nie wpływa na wyniki sportowe dziewczynek. Jednak-znacznie pogarsza wyniki sportowe chłopców w sprincie na 40 metrów.
Gen PPARA koduje białko receptora aktywowanego przez proliferatory peroksysomów. Produkt tego genu bierze udział w metabolizmie lipidów i glukozy oraz powstawaniu zapalenia naczyń. PPARA ulega ekspresji i aktywnie działa szczególnie w tkankach, w których zachodzą intensywne przemiany kataboliczne i metabolizm tłuszczów. Badania przeprowadzone na dużej liczbie respondentów udowodniły, że osoby z allelem G uzyskują lepsze wyniki w sportach. wytrzymałościowych.
Kolejne geny, które predysponują do uprawiania wybranych rodzajów sportu to: ACE czyli enzym konwertujący angiotensynę I oraz wpływający na metabolizm kinin, HIF1kodujący czynnik hipoksji i NOS3, zaangażowany w metabolizm tlenków azotu w endothelium.
Należy pamiętać, że na predyspozycje w sporcie duży wpływ mają – poza czynnikami genetycznymi – trening, indywidualne cechy charakteru, motywacja, odżywianie oraz czynniki epigenetyczne.Tym niemniej możliwość wytypowania w młodym wieku osób z genetyczną zdolnością do uprawiania sportów wydaje się niezwykle interesującym zagadnieniem.
Czy wiesz, że… ?
Praktyka nie czyni mistrza. W jednym z badań sprawdzono, ile godzin treningu jest potrzebne do osiągnięcia mistrzostwa w szachach i w grze na skrzypcach. Wyniki były bardzo zmienne osobniczo: niektórzy uzyskiwali mistrzostwo już po 3000 godzin, inni dopiero po 23000 godzin. Niektórzy nie osiągnęli poziomu mistrzowskiego nawet po 25000 godzinach treningu.
Chcesz sprawdzi czy możesz określać się jako sprinter czy długodystansowiec? Wykonaj Raport Genetyczny! Dowiedz się tego i znacznie więcej!
