Nadchodzi nieuchronnie moment, kiedy nasze zegarki ponownie przesuniemy o godzinę. Tym razem na tzw. „czas zimowy”, przez co szybciej w ciągu dnia będzie robić się ciemno. Okazuje się jednak, że zmiana czasu nie jest obojętna dla naszego zdrowia!
Spis treści:
- Kto wymyślił zmianę czasu?
- Czy zmiana czasu wpływa na zdrowie?
- Zmiana czasu na zimowy i problemy z bezsennością
- Wpływ przesunięcia czasu na samopoczucie
- Zmiana czasu a wzrost ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych
- Wpływ przestawienia czasu na apetyt
- Zmiana na czas zimowy a koncentracja
- Kiedy zmiana czasu na zimowy?
Kto wymyślił zmianę czasu?
Jednym z pierwszych zwolenników wprowadzenia zmiany czasu był Benjamin Franklin. Zasugerował on, że gdyby było więcej godzin światła dziennego, ludzie nie zmarnowaliby tylu świec rozświetlając swoje domy w nocy. Ponad sto lat później rząd USA ustanowił tymczasowy czas letni w czasie wojen światowych w celu oszczędzania energii elektrycznej i paliwa. Jednakże dzięki badaniu National Bureau of Economic Research z 2008 r. wykazano, że ustanowienie czasu letniego zwiększyło zapotrzebowanie na energię elektryczną w mieszkaniach. Prawdopodobnie ma to związek ze zwiększeniem zapotrzebowania na ogrzewanie, a tym bardziej chłodzenie. Po latach okazuje się, że przesunięcie czasu w ciągu roku wiąże się także ze zmianami w naszym zdrowiu, diecie, a nawet może zwiększać naszą podatność na wypadki.
Czy zmiana czasu wpływa na zdrowie?
Zacznijmy od tego, że światło słoneczne odgrywa bardzo ważną rolę dla naszego zdrowia. Organizm człowieka pracuje w rytmie dobowym, a światło jest dla niego głównym sygnalizatorem. Nasze ciała funkcjonują według wewnętrznego harmonogramu, od uwalniania hormonów po funkcje poznawcze – a sen jest powiązany z nimi wszystkimi. Kiedy budzi się dzień, wydzielane są hormony pobudzające do działania; natomiast kiedy robi się ciemno, wydzielana jest między innymi melatonina – hormon, dzięki któremu dobrze śpimy i się regenerujemy.
Brak właściwego odpoczynku może wywołać:
- gorsze samopoczucie,
- odczuwanie lęku,
- drażliwość,
- pogłębiające się wyczerpanie psychiczne.
Zmiana czasu na zimowy i problemy z bezsennością
Zmiana czasu może powodować zaburzenia snu – podobne do tych, które towarzyszą tzw. „jet lagowi” [jet-lag – zespół nagłej zmiany strefy czasowej – zespół objawów pojawiający się w trakcie podróży w kierunku transpołudnikowym (wschód–zachód lub zachód–wschód), związany ze zmianą strefy czasowej].
Sandhya Kumar, adiunkt neurologii i dyrektor medyczny Centrum Zdrowia Zaburzeń Snu w Wake Forest Baptist Medical Center w Północnej Karolinie, powiedział magazynowi Health, że „większość z nas w ciągu pierwszych kilku dni [po zmianie czasu] traci 40 do 50 minut snu, a nawet ta niewielka zmiana może mieć długoterminowo wpływ na zdrowie.”
Wpływ przesunięcia czasu na samopoczucie
Zmiany czasu mogą również mieć wpływ na zdrowie psychiczne i powodować sezonowe zaburzenia afektywne (SAD) – stan, który dotyka 1,6 miliarda ludzi na całym świecie. Często powodem jest przejście na czas zimowy, w którym są krótsze dni i mniej światła słonecznego.
Zmiana czasu a wzrost ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych
Badanie zaprezentowane na konferencji American Academy of Neurology w 2016 r. wykazało, że zmiany czasu w ciągu dnia mogą być powiązane ze zwiększonym ryzykiem udaru niedokrwiennego. Warto pamiętać, że wszystkie nasze organy, w tym serce, mają swój własny cykl dobowy. Dla organizmu nie jest obojętny fakt, że co jakiś czas zaburzamy jego funkcjonowanie poprzez zmianę czasu.
Natomiast naukowcy z Finlandii stwierdzili 8% wzrost ryzyka udaru w ciągu dwóch dni od zmiany czasu – zarówno wiosną, jak i jesienią.
Wpływ przestawienia czasu na apetyt
Zakłócenia w naszym rytmie dobowym, powodując problemy ze snem, mogą zaburzyć równowagę hormonalną.
Dzięki „ośrodkom” głodu i sytości nasz organizm reguluje potrzebę jedzenia. Dzieje się to dzięki hormonom, które odgrywają funkcję sygnalizacyjną – mowa tu o grelinie, która zwiększa głód, oraz leptynie, która wpływa na uczucie sytości. Kiedy dochodzi do zaburzeń snu – dochodzi często też do problemów z regulacją głodu i sytości – co sprzyja przejadaniu się.
Zmiana na czas zimowy a koncentracja
Zakłócenia snu mogą negatywnie wpływać na zdolności poznawcze. Sugeruje się też, że po zmianie czasu na czas zimowy dochodzi do zwiększonego ryzyka wypadków samochodowych – kierowcy nieprzyzwyczajeni do ciemnych poranków są bardziej senni oraz odczuwają zmniejszenie koncentracji.
W 1999 roku naukowcy z Johns Hopkins i Stanford University opublikowali obszerne badanie, w którym przeanalizowano dane śmiertelnych wypadków samochodowych z 21 lat. Stwierdzili niewielki, ale zauważalny wzrost liczby wypadków samochodowych w poniedziałek po przejściu na czas letni [wiosną]: 83,5 zgonów w porównaniu z 78,2 zgonów w poniedziałek.
Kiedy zmiana czasu na zimowy?
Zmiana czasu z letniego na zimowy będzie miała miejsce w nocy z soboty na niedzielę, czyli dokładnie 26 na 27 października 2019, zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów o godz. 3 w nocy.
Dobra informacja jest taka, że prawdopodobnie ostatnie przestawienie zegarków czeka nas w marcu 2021.Komisja Europejska, Parlament Europejski oraz kraje członkowskie UE zdecydowały jakiś czas temu o tym, aby zlikwidować okresową zmianę czasu.
Jaki czas Polska wybierze na zawsze – czas zimowy czy letni? 🙂
Źródła:
- Barnes C. M., Wagner D. T., Changing to daylight saving time cuts into sleep and increases workplace injuries, Journal of Applied Psychology, 94(5), 2009, 1305-1317
- Does Daylight Saving Time Increase Risk of Stroke?
- Varughese J., Allen P R., Fatal accidents following changes in daylight savings time: the American experience, Sleep Medicine, Volume 2, Issue 1,2001, 31 – 36
