O tym, czym jest autoimmunologiczna choroba tarczycy Hashimoto oraz jakie mogą być jej objawy mówiliśmy w artykule: Choroba Hashimoto – 12 objawów na które warto zwrócić uwagę!
Dieta w niedoczynności tarczycy i Hashimoto- co musisz wiedzieć?
W ostatnich latach trwają gorące dyskusje o tym, jakie zalecenia żywieniowe są odpowiednie dla osób z zaburzeniami pracy tarczycy. Faktem jest, że prawidłowo skomponowana dieta może być jednym z istotnych czynników wpływających na poprawę funkcjonowania pracy tarczycy oraz układu odpornościowego. Weźmy pod lupę pracę poglądową z 2017 roku polskich autorów z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
W artykule podkreśla się istotną rolę takich czynników, jak:
- odpowiednia ilość pełnowartościowego białka
- pełnoziarniste produkty będące źródłem błonnika
- kwasy wielonienasycone omega-3
- suplementacja witaminą D3
- odpowiednia podaż jodu oraz selenu
- ograniczenie produktów wolotwórczych
Komponując dietę przy niedoczynności tarczycy należy zwrócić uwagę również na odpowiednią podaż kalorii i unikać zbyt dużych restrykcji kalorycznych, które mogą przyczyniać się do wzrostu stężenia TSH, tym samym zmniejszając tempo metabolizmu.
BIAŁKO
Sugeruje się, że podaż białka u osób z zaburzeniami pracy tarczycy powinna być nieco zwiększona w stosunku do standardowego zapotrzebowania. Podkreśla się znaczenie jakości dostarczanego białka – warto, by częściowo było to białko pełnowartościowe, czyli pochodzące z produktów odzwierzęcych. Wiemy, że prawidłowo skomponowana dieta bez produktów odzwierzęcych też może być dobrze zbilansowana pod kątem niezbędnych aminokwasów, ale wymaga to zwrócenia szczególnej uwagi na ten makroskładnik. Aminokwasy służą do produkcji hormonów tarczycy. Większa ilość białka może przyspieszać nieco metabolizm, co może być korzystne u osób z niedoczynnością. Nie należy natomiast interpretować tego jako sugestię diety wysokobiałkowej. Tego rodzaju diety nie są polecane i mogą być szkodliwe dla zdrowia. Prawdopodobnie odpowiednia podaż białka przyczynić się może także do hamowania wypadania włosów. Źródła białka, z których warto korzystać, to: dobrej jakości mięso, ryby, jaja i odpowiednio przygotowane nasiona roślin strączkowych.
WĘGLOWODANY
Dieta powinna opierać się na produktach o niskim ładunku glikemicznym. Autorzy pracy poglądowej sugerują dostarczenie węglowodanów głównie z produktów pełnoziarnistych, będących źródłem składników odżywczych i błonnika. Dużą rolę zwraca się również na spożywanie warzyw i owoców. Produkty te są źródłem błonnika oraz cennych witamin i składników mineralnych.
Ograniczyć należy produkty, które zawierają dużą ilość cukrów prostych, jak słodycze, wypieki, dżemy czy owoce kandyzowane. Produkty te mogą potęgować stany zapalne, a także zwiększać ryzyko insulinooporności i cukrzycy. Warto podkreślić, że osoby chorujące na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy są w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę:
- typu 1 – ze względu na autoimmunizację,
- typu 2 – w wyniku współistniejących stanów zapalnych mogących prowadzić do insulinooporności.
Dlatego też tak ważne jest unikanie produktów będących źródłem łatwoprzyswajalnego cukru.
TŁUSZCZE
Dieta osoby z niedoczynnością tarczycy / Hashimoto nie powinna być dietą niskotłuszczową, gdyż niesie to ryzyko gorszego wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Produkty, na których warto opierać zalecenia żywieniowe w tym przypadku to oliwa z oliwek, awokado, orzechy, pestki, nasiona oraz ryby.
Szczególną uwagę należy zwrócić uwagę na dostarczenie odpowiedniej ilości kwasów tłuszczowych omega 3, które mają działanie przeciwzapalne oraz hamują nadmierną odpowiedź układu odpornościowego. Przypisuje im się również rolę pobudzającą w przekształcaniu trójjodotyroniny w tyroksynę. Dlatego też warto rozważyć suplementację kwasami omega 3, zwłaszcza zawierającymi odpowiednią porcję kwasów DHA i EPA.
WITAMINY I MIKROELEMENTY
Witamina D
spełnia w organizmie człowieka szereg różnych funkcji. Receptory witaminy D znaleziono również w gruczole tarczowym, co oznacza, że jest ona niezbędna dla prawidłowej pracy tarczycy. We krwi osób z chorobami autoimmunologicznymi poziom tej witaminy jest zazwyczaj zbyt niski. W takim przypadku sugeruje się wprowadzenie suplementacji witaminą D3, przy czym dawka powinna być dobierana indywidualnie, na podstawie aktualnych badań krwi oraz współistniejących polimorfizmów genetycznych. Więcej na temat znaczenia polimorfizmów genetyczych w kontekście suplementacji witaminą D3 możesz przeczytać tu: Genetyczny metabolizm witaminy D3.
Jod
standardowo pojawia się w kontekście zaburzeń pracy tarczycy, ponieważ wchodzi on w skład hormonów tarczycy i jest niezbędny do zachowania prawidłowego procesu ich produkcji. Jednakże warto podkreślić, że zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka podaż jodu może oddziaływać niekorzystnie na pracę gruczołu tarczowego. Badania pokazują, że zwłaszcza u osób z choroba autoimmunologiczną tarczycy, jaką jest Hashimoto – zbyt wysoka podaż jodu jest niebezpieczna i może nasilać proces zapalny. Dlatego też każdorazowe wprowadzenie suplementacji jodem u osób z zaburzeniami pracy tarczycy powinno być wprowadzone pod okiem lekarza-specjalisty.
Przy temacie jodu nie sposób pominąć selenu, bowiem aby selen spełniał swoją funkcję – niezbędny jest jod. Selen wchodzi w skład enzymów, które wpływają na gospodarkę hormonalną tarczycy. Ponadto selen także chroni tkankę tarczycową przed stresem oksydacyjnym wchodząc w skład peroksydazy glutationowej. Ta natomiast może redukować stan zapalny w organizmie. Co więcej, selen wpływa na przyswajalność jodu, ale nadmiar spożycia selenu może już powodować zwiększone wydalanie jodu.
Badania pokazują, że odpowiednia podaż selenu sprzyja poprawie parametrów tarczycowych, w tym poziomu hormonów i redukcji przeciwciał. Suplementacja selenem i jej dawkowanie powinna być również dobierana pod okiem specjalisty.
Dieta eliminacyjna – czy jest konieczna?
Nie ma badań, które jednoznacznie by wskazywały na konieczność eliminacji z diety produktów mlecznych czy zawierających gluten. Jednakże współistniejąca nietolerancja laktozy sprzyja zmianie mikroflory, co z kolei może przyczyniać się do pogorszonej absorpcji leków. W jednym z badań u osób z nietolerancją laktozy, chorujących na Hashimoto, samo odstawienie produktów mlecznych spowodowało zmniejszenie stężenia TSH. Tym samym- poprawę wyników. Możesz sprawdzić, czy masz predyspozycję genetyczną do nietolerancji laktozy. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Nietolerancja laktozy.
A co z glutenem? Szacuje się, że nawet 9 % osób z Hashimoto ma celiakię, dlatego też osoby chorujące na autoimmunologiczną chorobę tarczycy powinny poddać się badaniom w kierunku celiakii. Jeżeli choroba trzewna nie zostanie potwierdzona, dalej jest ryzyko nietolerancji glutenu w wyniku nieceliakalnej nietolerancji glutenu bądź alergii na pszenicę. W tym kontekście warto również wykonać specyficzne testy, zwłaszcza przy towarzyszących zaburzeniach jelitowych. Jeśli żadne z powyższych zaburzeń nie zostaną potwierdzone, a osoba chorująca na Hashimoto nie odczuwa żadnych dolegliwości po spożyciu produktów zawierającej gluten – nie ma powodu, aby je eliminować z diety.
Produkty wolotwórcze
Często w przypadku zaburzeń pracy tarczycy zwraca się uwagę na produkty zawierające goitrogeny, czyli między innymi: brukselka, kapusta, rzepa, kalafior czy brokuły, a także truskawki, proso i szpinak. Z racji tego, że goitrogeny mogą wiązać się z jodem – może pogarszać wbudowywanie się go do cząsteczek hormonów tarczycy. Jednakże nieprawdą jest, że osoby z niedoczynnością tarczycy powyższych produktów stosować nie mogą. Naeży jedynie pamiętać o odpowiedniej obróbce termicznej, która powoduje dezaktywację części substancji goitrogennych w produktach. Podobnie sytuacja ma się z gorczycą, orzeszkami ziemnymi i soją – są to również produkty zaliczane do wolotwórzyczych. Warto pamiętać, że im mniejsza podaż jodu z dietą, tym bardziej powyższe produkty mogą działać niekorzystnie. Nie ma jednak konieczności całkowitego wyeliminowania powyższych produktów diety. Osłabiać funkcje tarczycy mogą również związki zawarte w zielonej herbacie, takie jak katechiny i flawonoidy. Jest ich stosunkowo mniej w herbacie czarnej, dlatego sugeruje się urozmaicanie rodzajów spożywanych herbat.
Na koniec ciekawostka – osoby na diecie wegańskiej mają dwukrotnie wyższy poziom tiocyjanin w moczu [również substancje wolotwórcze] oraz narażeni są bardziej na niedobór jodu z diety. Dlatego jeśli ktoś z powodów ideologicznych stosuje dietę wegańską, należy odpowiednio ją bilansować. Umożliwia to uniknięcie ryzyka niekorzystnego oddziaływania diety na pracę tarczycy.
Źródła:
Ratajczak M. i wsp., Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto, Piel Zdr Publ. 2017;7(4):305–311.
https://pzk.wydawnictwo-scientifica.pl/artykuly/128-nr-2-2018-czerwiec/457-zasadnosc-stosowania-diety-bezglutenowej-w-chorobie-hashimoto-stanowisko-grupy-ekspertow-sekcji-dietetyki-medycznej-polskiego-towarzystwa-zywienia-pozajelitowego-dojelitowego-i-metabolizmu-polspen
Kurdybacha P. I wsp., Smoking and other goitrogens as significant risk factors of thyroid diseases. Przegl Lek. 2011;68(10):1000–1004.
