Łaknienie i sytość. Przyjmowanie pokarmów to warunek, który każdy z nas musi spełnić, aby móc normalnie funkcjonować. A z tym mechanizmem nierozerwalnie związane są odczucia głodu i apetytu.
Skupmy się na dwóch ostatnich. Łaknienie oraz sytość to dwa podstawowe odczucia odpowiedzialne za przeciwstawne zachowania żywieniowe. Za koordynację zachowań w zakresie przyjmowania pokarmu bądź hamowania dalszego spożycia odpowiedzialny jest ośrodkowy układ nerwowy, a dokładnie podwzgórze, w którym to zlokalizowane są ośrodki głodu i sytości.
Sytość- kiedy się pojawia?
Kiedy zbliża się nasza pora posiłku, zaczynamy odczuwać głód. Zazwyczaj pojawia się on po około 4 godzinach od spożycia wcześniejszej porcji jedzenia. Głód rośnie wraz z długością przerwy między kolejnymi posiłkami.
W momencie, gdy zaczyna doskwierać nam uczucie głodu, w naszym organizmie uruchomione zostają zachowania, które mają na celu znalezienie pożywienia. Co w konsekwencji doprowadzi do spożycia posiłku, a gdy głód zostanie zaspokojony, do pojawienia się uczucia sytości. To właśnie dzięki niemu odczuwamy potrzebę zakończenia posiłku.
Jak już wspomnieliśmy, ośrodek odpowiadający za kontrolę uczucia głodu i sytości znajduje się w podwzgórzu. Konkretniej, część boczna odpowiada za głód, a brzuszno-przyśrodkowa za sytość. Ośrodek odbiera sygnały o aktualnym stanie organizmu i przewodu pokarmowego dzięki czterem różnym sygnałom:
– motorycznym,
– metabolicznym,
– hormonalnym
– termicznym.
Apetyt i sytość, czyli emocjonalne i fizjologiczne potrzeby.
Mówiąc o procesie sytości i łaknienia, nie sposób nie wspomnieć o apetycie. Odgrywa on w nich dość dużą rolę. Warto jednak zacząć od wyjaśnienia, że apetyt to termin odnoszący się do aspektów przyjemnościowych. Zwróćcie uwagę na to, że możemy być głodni, ale nie mieć apetytu na konkretny posiłek oraz na odwrót – jesteśmy już najedzeni, ale coś nam tak bardzo smakuje, że jemy mimo uczucia sytości.
Bardzo często pojęć apetyt i głód używamy naprzemiennie, co rzecz jasna jest błędem. Będąc precyzyjnym – apetyt to po prostu psychologiczną potrzeba konsumpcji, podczas gdy głód to fizjologiczne pragnienie, tłumaczone jako popęd do zdobywania i przyjmowania pożywienia.
Za apetyt odpowiedzialny jest układ limbiczny, czyli struktury korowe i podkorowe mózgu. Odpowiadają one za różne stany emocjonalne – także za zadowolenie czy strach. Z kolei uczucie głodu wynika z obniżenia stężenia składników pokarmowych w organizmie i potrzeby ich zaspokojenia.
Jak odróżnić głód od apetytu? Przede wszystkim głód nasila się stopniowo. Żeby go zaspokoić chcemy po prostu coś zjeść – jakąkolwiek potrawę. Do charakterystycznych objawów głodu możemy zaliczyć np. burczenie w brzuchu, czy charakterystyczne uczucie ssania w żołądku. Z kolei apetyt bardzo często pojawia się nagle. W jego przypadku najczęściej odczuwamy też potrzebę zjedzenia konkretnej rzeczy. Może to być np. nagła chęć zjedzenia czekolady, czy innych produktów poprawiających nastrój.
Zaburzenia łaknienia i sytości.
Niestety, okazuje się, że jest to dość powszechny problem. O zaburzeniach łaknienia mówimy zarówno w przypadku nadmiernej, jak i niewielkiej ochoty na jedzenie. Na łaknienie wpływa wiele czynników, w tym również te środowiska zewnętrznego, jak aktywność fizyczna, nawyki żywieniowe, a nawet temperatura.
Gdzie dopatrywać się przyczyn nadmiernego jedzenia? Często „winowajcą” są zaburzenia w mechanizmach odpowiedzialnych za regulację głodu, a w szczególności upośledzenie mechanizmu sytości. Na czym polega? Organizm nie wysyła sygnału, że jest syty – dlatego się przejadamy.
Nie mamy też dobrych wiadomości dla przedstawicielek płci pięknej. Badania wykazały, że kobiety z odpowiednim genotypem posiadają proporcjonalnie mniejsze uczucie sytości z jedzenia, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości przyjmowanych pokarmów. Przyczyn zaburzenia sytości można więc upatrywać również w genach.
Czy można mieć wpływ na uczucie łaknienia i sytości?
Tak, pomocne będzie w tym zakresie kilka cennych wskazówek:
– postaraj się zachować regularne na odstępy między posiłkami – dzięki temu poziom glukozy będzie utrzymywał się na względnie stałym poziomie.
– zadbaj o to, aby główny posiłek był odpowiednio zbilansowany i dostarczał wszystkich składników odżywczych.
– zanim zdecydujesz się na dokładkę odczekaj ok.15 minut, być może ochota na większą porcję minie,
– wykorzystuj w diecie produkty z niskim i średnim indeksem glikemicznym – produkty z wysokim indeksem glikemicznym, m.in. słodycze, powodują bardzo szybki wzrost poziomu glukozy we krwi.
– staraj się odróżniać apetyt od uczucia głodu.
– sprawdź, czy genetycznie Twoja sytość nie jest zaburzona.
