Każdy wie, że niedobór żelaza to poważna sprawa. Anemia jest jedną z jego konsekwencji. Ale kto z nas dokładnie zastanowił się dlaczego i jakie są jego skutki? Niedobór żelaza potrafi znacznie pogorszyć kondycję naszego organizmu: może prowadzić do złego samopoczucia, chronicznego zmęczenia, problemów z oddychaniem, a w konsekwencji do anemii. Dlatego warto uzbroić się w porządną dawkę wiedzy na ten temat. Za co więc odpowiedzialne jest żelazo? Jaką dawkę żelaza powinniśmy przyjmować, żeby zachować pełnię zdrowia? Czy żelazo można dostarczyć za pomocą suplementów? Na wszystkie ważne pytania odpowiemy w poniższym artykule. Zapraszamy!
Żelazo – funkcje w organizmie
W naszym organizmie żelazo występuje m.in. w:
– osoczu,
– hemoglobinie,
– białkach krwi,
– ferrytynie,
– tkankach,
– mięśniach.
Żelazo pełni szereg istotnych funkcji w naszym organizmie, m.in. wpływa na:
– transport tlenu do komórek,
– transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc,
– metabolizm,
– pracę serca,
– pracę mięśni,
– układ immunologiczny,
– gospodarkę hormonalną.
Żelazo – zapotrzebowanie
A konkretnie anemia- jej najbardziej powszechną przyczyną jest jego zbyt mała podaż w stosunku do zapotrzebowania. Właśnie, ile żelaza powinniśmy przyjmować? Otóż zapotrzebowanie na ten pierwiastek zależy przede wszystkim od:
– wieku,
– płci,
– aktywności fizycznej,
– stanu zdrowia,
Choć w populacji europejskiej często występuje niedobór żelaza, głównie za sprawą niewłaściwej diety, to okazuje się, że obecność określonych polimorfizmów wywołuje zwiększone ryzyko rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza.
Opracowane przez dietetyków ogólne normy zapotrzebowania na żelazo wynoszą od 1 mg na dobę u mężczyzn i do 2 mg na dobę u kobiet. Zapotrzebowanie to wzrasta w czasie ciąży i w okresie karmienia piersią do ok. 3 mg. Zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek dotyczy także dzieci i młodzieży w okresie szybkiego wzrostu.
Niedobór żelaza – przyczyny i objawy
Anemia ma wiele przyczyn. Wśród nich wyróżnić możemy kilka, jednak do tych najczęściej diagnozowanych zaliczamy:
– nieprawidłowo zbilansowaną dietę – spożywanie produktów z małą zawartością żelaza doprowadza do wyczerpywania się pierwiastka z organizmu;
– nieprawidłowe wchłanianie się żelaza z przewodu pokarmowego – dotyka najczęściej osoby zmagające się z nieswoistym zapaleniem jelit lub celiakią;
– znaczną utratę krwi – np. podczas obfitej menstruacji, w wyniku utajonego krwawienia czy po zabiegach chirurgicznych lub urazach;
– zwiększone zapotrzebowanie na podaż żelaza – zwłaszcza podczas ciąży, karmienia piersią, w okresie dojrzewania czy ze względu na predyspozycje genetyczne.
Anemia, niedobór żelaza zależy od stopnia niedoboru tego pierwiastka. We wstępnym etapie trudno zaobserwować jakiekolwiek oznaki schorzenia. Zaliczamy do nich senność, blady odcień skóry, osłabienie kondycji. Jednak wraz ze wzrostem niedoboru, symptomy stają się bardziej intensywne, a co za tym idzie – prostsze do zdiagnozowania. Do charakterystycznych objawów niedokrwistości należy znaczne osłabienie organizmu, bóle głowy, upośledzenie koncentracji, a także bladość skóry i błony śluzowej wewnątrz jamy ustnej, spojówek. Przy zaawansowanej niedokrwistości można zaobserwować także objawy o podłożu neurologicznym jak zawroty głowy czy zaburzenia świadomości. Zdarzają się również duszności i kołatanie serca.
Należy pamiętać, że długotrwały niedobór żelaza prowadzi do anemii. Dlatego, jeśli podejrzewasz, że możesz cierpieć na niedobór żelaza, niezwłocznie zgłoś się do specjalisty. Co jeszcze powinno Cię zaniepokoić?
Wśród ogólnych objawów niedoboru żelaza należy także wymienić:
– obniżenie odporności,
– suchość skóry,
– wypadanie i łamliwość włosów,
– łamliwość paznokci,
– charakterystyczne bruzdy na płytkach paznokciowych.
Anemia- skutki
Niewielkie niedobory żelaza można uzupełnić dzięki odpowiednie zaplanowanemu jadłospisu. Niestety długotrwałe niedobory mogą doprowadzić do anemii, która wymaga już należytej suplementacji pod opieką specjalisty. Pomijając nieprzyjemne i uciążliwe dla funkcjonowania objawy towarzyszące niedokrwistości, należy mieć na uwadze, że ostry i długotrwały stan niedoboru żelaza może prowadzić nawet do zagrożenia życia!
Anemia, a odpowiednia dieta.
Odpowiednio zbilansowana dieta na pewno pomoże w walce z niedoborem żelaza. Gdzie szukać żelaza? Do produktów bogatych w ten pierwiastek zaliczamy:
– czerwone mięso,
– wędliny, pasztety, kaszankę,
– podroby,
– sardynki, śledzie, wędzonego dorsza, wędzoną makrelę,
– bób, buraki, groszek, koper, szpinak, pietruszkę,
– poziomki, czarne porzeczki, maliny.
Jednak poza spożywaniem produktów bogatych w żelazo, warto pamiętać o tym, żeby zadbać o odpowiednie wchłanianie żelaza z układu pokarmowego. Co blokuje przyswajanie żelaza? M.in. nazbyt częste picie kawy i herbaty, dieta uboga w białko oraz dieta wyjątkowo bogata w szczawiany, fosforany i fityniany.
Niedobór żelaza i anemia – suplementy
Niestety, nie zawsze sama dieta wystarczy, aby poradzić sobie z niedoborem żelaza. Zdarza się, że konieczne jest wsparcie odpowiednią suplementacją. Należy jednak pamiętać, że nigdy nie należy włączać suplementacji bez konsultacji z lekarzem!
Określenie właściwej dawki suplementu jest kluczowe dla naszego zdrowia – nie można bowiem przekroczyć dziennego zalecanego spożycia tego pierwiastka. Jest to o tyle ważne, że żelazo z suplementów można przedawkować.
Żelazo wchodzi także w reakcje z różnymi lekami, co może pozytywnie lub negatywnie wpłynąć na jego wchłanianie. Dla przykładu witamina C zwiększa wchłanianie tego pierwiastka, a wapń, cynk, fosfor i magnez ograniczają.
Żelazo zmniejsza także wchłanianie antybiotyków z grupy tetracyklin i fluorochinolonów, przez co antybiotykoterapia może być mniej skuteczna. Nie należy również jednocześnie stosować niesteroidowych leków przeciwzapalnych z suplementami żelaza, ponieważ nasila to działanie drażniące śluzówkę układu pokarmowego.
Choć niedobór żelaza objawia się dość specyficznymi symptomami, istotne jest potwierdzenie diagnozy poprzez przeprowadzenie odpowiedniego badania. W tym celu należy udać się do specjalisty, który skieruje nas na odpowiednią diagnostykę, a po otrzymaniu wyników dobierze należytą suplementację. W tym celu często wykonuje się badanie krwi oraz badanie EHA, w którym określa się nie tylko poziom żelaza we krwi, ale również stosunek żelaza do miedzi, wapnia oraz kobaltu. Poza występowaniem objawów sugerujących niedokrwistość wskazaniem do skontrolowania poziomu żelaza są także bardzo obfite miesiączki, ciąża, laktacja, regularne oddawanie krwi oraz genetyczne predyspozycje do zwiększonego ryzyka rozwoju niedokrwistości wynikającej z niedoboru żelaza.
