Witamina D3 uczestniczy w wielu procesach zachodzących w organizmie człowieka.
Wzmacnia odporność, dba o nasze dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne, uczestniczy w regeneracji i odbudowie komórek, usprawnia pracę układu krążenia, reguluje poziom wapnia i fosforanów we krwi oraz uwrażliwia komórki na działanie insuliny w przebiegu cukrzycy typu 2.
Niemniej jednak, warto pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy D są szkodliwe dla zdrowia.
Jednak o wiele, wiele częściej borykamy się z niedoborami. Badania pokazują, że u prawie 90% zdrowych dorosłych kobiet i mężczyzn stwierdzono niedobory witaminy D. A to oznacza m.in.:
- słabsze kości,
- osłąbienie mięśnie,
- kruchość i słabość zębów,
- gorszą odporność,
- większe ryzyko chorób układu krążenia.
- ryzyko wystąpienia depresji.
Dlatego tak istotne jest utrzymanie jej prawidłowego poziomu w organizmie. Oczywiście, najbardziej dostępnym źródłem witaminy D jest ekspozycja na światło słoneczne. Biorąc pod uwagę jednak klimat naszego kraju, wiemy, że dostarczenie odpowiedniej ilości promieni słonecznych może okazać się nie lada wyzwaniem. Dodatkowo, istnieje wiele czynników, które obniżają skuteczność wytwarzania witaminy D. Analogicznie, poziom witaminy D3 zależy czynników takich jak:
- szerokość geograficzna,
- pora roku,
- pora dnia,
- zanieczyszczenie powietrza,
- karnacja,
- powierzchnia skóry wystawionej na słońce,
- stosowanie kremów z filtrem
- masa ciała,
- wiek,
- stan zdrowia,
- predyspozycje genetyczne do zaburzenia metabolizmu, transportu i aktywności biologicznej witaminy D,
- przyjmowanie niektórych leków.
Witamina Słońca występuje w dwóch formach:
- D2 (ergokalcyferol) znajdująca się w niektórych roślinach oraz drożdżach,
- D3 (cholekalcyferol) jest wytwarzana w skórze (pod wpływem promieniowania ultrafioletowego światła słonecznego); znajduje się też w pokarmach zwierzęcych, takich jak ryby morskie o dużej zawartości tłuszczu, żółtko jajek i wątroba.
Witamina D3 oraz D2 by spełniać swoje funkcje muszą zostać przetworzone do aktywnych o identycznym działaniu.
Witamina słońca, czy możemy ją syntezować?
Organizm ludzki posiada zdolność syntezy witaminy D3, ale badania naukowe jasno wskazują, że położenie geograficzne Polski znacznie utrudnia możliwość efektywnej syntezy witaminy D3 ze słońca nawet w miesiącach letnich. Krótko mówiąc, suplementacja witaminy D3 powinna odbywać się w sezonie wrzesień-kwiecień.
Źródła pokarmowe witaminy D3:
- tłuste ryby (węgorz, makrela, śledź, dziki łosoś),
- jajka,
- wątroba zwierzęca,
- produkty mleczne
Rola wtaminy D w ciąży:
Witamina D jest równie istotna dla kobiet w ciąży. Zarówno dla rozwoju płodu jak i dla zdrowia samych przyszłych mam. Odpowiada za prawidłowy rozwój dziecka w okresie płodowym i wczesnoniemowlęcym oraz za zmniejszenie ryzyka wystąpienia naczęstszych schorzeń u ciężarnych kobiet (anemii, cukrzycy ciężarnych, stanu przedrzucawkowego). Warto zwłaszcza wspomnieć, że prawidłowy poziom witaminy D3 w organizmie wpływa pozytywnie na płodność kobiet.
Ciąża jest szczególnym okresem zarówno dla przyszłej mamy jak i dziecka, które wkrótce ma przyjść na świat. Podczas niej dochodzi do ogromnych zmian adaptacyjnych w organizmie, ponieważ dochodzi do podziałów wielu komórek.
Witamina D3 w okresie pierwszych tygodni ciąży wpływa na odpowiedni poziom zmineralizowania kości zarówno matki jak i dziecka oraz stoi na straży stężenia wapnia i fosforu. Wedle tego, witamina D3 wpływa na prawidłowy rozwój układu kostnego płodu.
Warto wiedzieć, że poziom witaminy D3 rozwijającego się w macicy matki dziecka jest całkowicie zależny od transportu witaminy przez łożysko.
Zatem niedobór witaminy D3 u matki przekłada się na niedobory u rozwijającego się dziecka, co w konsekwencji prowadzi do licznych zaburzeń rzutujących na dalsze życie dziecka. Zbyt niski poziom witaminy D3 również może przyczyniać się do występowania niskiej masy urodzeniowej dziecka, zwiększać prawdopodobieństwo zaburzeń odporności, zwiększać prawdopodobieństwa występowania chorób autoimmunologicznych, (m.in. stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów), a także ryzyko rozwoju alergii w późniejszym życiu dziecka. Niedobór witaminy słońca zwiększa również ryzyko hipokalcemii u dziecka, krzywicy wrodzonej, zaburzeń rozwoju zębów, drgawek, a nawet opóźnień w rozwoju.
Coraz więcej mówi się o wpływie witaminy D3 na prawidłowe funkcjonowanie mózgu i samopoczucie. Z tego względu, niedobór witaminy D3 u matki może zwiększyć ryzyko wystąpienia schizofrenii u dziecka oraz zaburzeń depresyjnych zarówno u dziecka jak i u matki. U ciężarnej z kolei, niedobór witaminy D3 może skutkować zmniejszaniem mineralizacji kości, a także pogorszoną wrażliwością na insulinę. Co więcej, badania wykazały ścisły związek między niedoborem witaminy D3 a insulinoopornością oraz cukrzycą typu II.
Jak zbadać witaminę D3?
Najbardziej rozpowszechnionym jest badanie poziomu witaminy D3 w standardowy sposób- w punkcie diagnostycznym z krwi z żyły łokciowej. Natomiast badanie to określa poziom zalewie jednego metabolitu 25 (OH). By idealnie dopasować dawkę suplementacji do potrzeb organizmu, dokładniejsze jest badanie witaminy D3 z krwi włośniczkowej. Oferowany przez OGEN test polega na dokładnym oznaczeniu zawartości metabolitów witaminy D: 25(OH)D2, 25(OH)D3, 3-epi-25(OH)D3 i 24,25(OH)2D3 w pobranej od Pacjenta próbce krwi włośniczkowej. Całkowite stężenia 25(OH)D ocenia zaopatrzenie organizmu w witaminę D, natomiast stosunek 25(OH)D3 do katabolitu 24,25(OH)2D3 świadczy o stopniu eliminacji witaminy D z organizmu.
Ponadto, jedno nakłucie opuszka palca pozwoli nam dowiedzieć się czy nasz organizm odpowiednio przyswaja witaminę D. Test ten wykonywany jest przy pomocy zaawansowanej metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej z tandemową spektrometrią mas (LC-MS/MS). Oferowane badanie jest dokładniejsze niż standardowe, wykonywane w polskich laboratoriach testy, w związku z tym, że pozwala nie tylko na określenie poziomu witaminy D3 w organizmie, ale również o szybkości jej metabolizowania.
Jakie są normy suplementacyjne?
W świetle aktualnych kryteriów prawidłowe stężenie witaminy D we krwi wynosi powyżej 30 ng/ml. W ciąży przed podjęciem decyzji o suplementacji należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym.
Bibliografia:
- Maghbooli Z, Hossein-Nezhad A, Karimi F, Shafaei AR, Larijani B. Correlation between vitamin D3 deficiency and insulin resistance in pregnancy. Diabetes Metab Res Rev. 2008 Jan-Feb;24(1):27-32. doi: 10.1002/dmrr.737. PMID: 17607661.
- Holmes VA, Barnes MS, Alexander HD, McFaul P, Wallace JM. Vitamin D deficiency and insufficiency in pregnant women: a longitudinal study. Br J Nutr. 2009 Sep;102(6):876-81. doi: 10.1017/S0007114509297236. Epub 2009 Mar 31. PMID: 19331703.
- Lu Z, Chen TC, Zhang A, et al. An evaluation of the vitamin D3 content in fish: is the vitamin D content adequate to satisfy the dietary requirement for vitamin D? J Steroid Biochem Mol Biol. 2007;103:642–4.
- 8. Ko JA, Lee BH, Lee JS, Park HJ. Effect of UV-B exposure on the concentration of vitamin D2 in sliced shiitake mushroom (Lentinus edodes) and white button mushroom (Agaricus bisporus) J Agric Food Chem. 2008;56:3671–4.
- Mulligan ML, Felton SK, Riek AE, Bernal-Mizrachi C. Implications of vitamin D deficiency in pregnancy and lactation. Am J Obstet Gynecol. 2010 May;202(5):429.e1-9. doi: 10.1016/j.ajog.2009.09.002. Epub 2009 Oct 20. PMID: 19846050; PMCID: PMC3540805.
- De-Regil LM, Palacios C, Lombardo LK, Peña-Rosas JP. Vitamin D supplementation for women during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jan 14;(1):CD008873. doi: 10.1002/14651858.CD008873.pub3. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2019 Jul 26;7:CD008873. PMID: 26765344.
- Wagner CL, Greer FR. Prevention of rickets and vitamin D deficiency in infants, children, and adolescents. Pediatrics. 2008;122:1142–52.
- Holick MF. McCollum Award Lecture, 1994: vitamin D: new horizons for the 21st century. Am J Clin Nutr. 1994;60:619–30.
