Mikroflora jelitowa pełni ogrom istotnych funkcji. Jednymi z nich są funkcje metaboliczne. Bakterie jelitowe mogą również wpływać na produkcję białek przez organizm ludzki i modulować odpowiedź odpornościową. Mikroflora jelit u dziecka kształtowana jest pod wpłwem różnych czynników.
Co kształtuje jelitową mikrobiotę?
Skład mikrobioty jelit kształtuje się na przestrzeni naszego życia pod wpływem wielu czynników. W późniejszym życiu-kształtujemy go my, naszymi nawykami, stylem życia, powtarzającymi się na co dzień schematami.
Ale kiedy tak naprawdę zaczyna się kolonizacja naszych jelit?
Przez długi czas uważano, że momentem w którym dochodzi do kolonizacji noworodka bakteriami matki jest poród, podczas którego dziecko przechodząc przez kanał rodny zasiedlane jest bakteriami z dróg rodnych matki. Okazuje się jednak, że wody płodowe, jak i powierzchnia skóry nie są jałowe. W ostatnich latach przybywa dowodów na to, że już w momencie życia płodowego dochodzi do kontaktu noworodka z bakteriami.
Dodatkowo, mikrobiota jelit u dziecka i dorosłych potrafi wytwarzać metabolity, które mogą regulować ważne aspekty metabolizmu płodu – takie jak, jakie pokarmy najlepiej trawi i w jaki sposób wykorzystuje pozyskaną z trawienia energię. To oznacza, że mikrobiomowa wymiana zachodząca pomiędzy matką a płodem może już na etapie życia prenatalnego programować przyszły metabolizm dziecka.
Uczeni wykazali ponadto, iż wybory żywieniowe ciężarnej decydują tak o składzie jej mikrobiomu, a także skladzie mikroflory jelitowej u dziecka, jak i metabolitach oraz genach bakteryjnych. Oczywiście rodzaj bakterii zasiedlających jelita i mikroflora jelit u dziecka zależy od sposobu w jaki przyszło na świat. Gdy dziecko przyjdzie na świat drogami natury, skóra, jelita, jama ustna i nosowo-gardłowa zasiedlane zostaną przez typowe dla środowiska waginalnego matki. W mikrobiomie dróg rodnych matki dominują Gram-dodatnie bakterie beztlenowe z grupy Lactobacillus spp, Prevotella, Atopobium, i Sneathia spp. Hamują one rozwój bakterii chorobotwórczych, tworząc kwaśne środowisko i konkurując o składniki odżywcze.
Po przejściu przez kanał rodny dochodzi do kolonizacji noworodka wyżej wymienionymi bakteriami.
Wpływ cesarskiego cięcia na skład mikrobioty dziecka.
Podczas porodu poprzez cesarskie cięcie, pierwsze bakterie, z którymi styka się noworodek, są to te występujące w środowisku szpitalnym oraz skóry człowieka. Wymieniamy tu głownie bakterie z rodzaju Staphylococcus, Streptococcus czy Propionibacteria. Z perspektywy dobrobytu mikrobów, poród siłami natury i przejście dziecka przez kanał rodny będzie dla niego samego bardziej korzystne.
Flora bakteryjna noworodków, które przyszły na świat poprzez cesarskie cięcie jest znacznie mniej zróżnicowana a całkowita liczba drobnoustrojów mniejsza niż u urodzonych naturalnie, ponadto mniej w niej bakterii probiotycznych Bifidobacterium lub Lactobacillus jest niewiele. Profil rodzaju drobnoustrojów po cięciu cesarskim jest nieprawidłowy, co może mieć poważne konsekwencje odpornościowe i metaboliczne. Zaburzony skład mikroflory jelitowej u noworodków po cięciu cesarskim, może mieć wpływ na rozwój w poźniejszym okresie życia takich chorob, jak: alergia, atopia, astma, otyłość, nieswoiste zapalenie jelit oraz cukrzyca typu I. Ostatnie badania wykazały, że noworodki po cięciu cesarskim częściej ujawniają objawy alergii i astmy, co związane jest z opóźnioną kolonizacją jelit tych dzieci florą probiotyczną wpływającą na ukształtowanie profilu odporności.
Karmienie piersią:
Kobiece mleko zawiera przeciwciała, których działanie sprawia, że dzieci, które były karmione mlekiem matki mają więcej odporności nabytej. Co więcej, mleko matki jest pokarmem unikatowym pod wieloma względami. Ponieważ nie jest pokarmem jałowym, a wręcz przeciwnie, trudno o drugątak odżywczą substancję. Jest przede wszystkim synbiotykiem, a więc połączeniem probiotyku i prebiotyku. Dla małego dziecka jest pokarmem idealnym. Zawiera bakterie kwasu mlekowego, oligosacharydy (FOS), które są prebiotykami, a więc odżywiają bakterie kwasu mlekowego. Natomiast, jak dowodzą badania, dzieci które karmione mieszanką modyfikowaną charakteryzują się inną mikrobiotą, mikroflora jelit u takiego dziecka jest mniej różnorodna, istnieje u nich większa szansa wystąpienia obniżonej odporności, otyłości, nadwagi czyzespołu metabolicznego.
Jak dalej kształtuje się mikroflora jelit u dziecka?
Wskutek podczas karmienia piersią, mama przekazuje dziecku niezbędne do życia i budowania odporności substancje. Mleko matczyne jest prebiotykiem, selektywnie stymulującym do wzrostu korzystne szczepy bakterii. Badania jasno pokazują, że HMO (ang. human milk oligosaccharides; oligosacharydy mleka kobiecego), które stanowią składnik mleka kobiecego grają kluczową role w promowaniu wzrostu bakterii z rodzaju Bifidobacteria i Bacteroides. Bakterie te mają korzystny efekt na mikrobiotę jelitową noworodka, a ich odpowiednia ilość gwarantuje zachowanie zdrowia w późniejszym życiu.
Na etapie przedszkolnym, następuje gwałtowne zderzenie z bakteriami ze środowiska przedszkola, innych dzieci, piaskownicy i placu zabaw. Jest to okres intensywnych chorób, a więc i stopniowego nabierania przez dziecko odporności. Czy wobec tego powinniśmy zrezygnować z zapisu dziecka do przedszkola? Wcale nie. Poza oczywistymi plusami płynącymi z kontaktu dziecka z rówieśnikami, kontakt z drobnoustrojami pochodzenia ludzkiego i zwierzęcego może znacznie wzmacniać odporność nabytą dziecka. Pamiętajmy, że nadmierna higienizacja, brak kontaktu z bakteriami, oraz nadużywanie antybiotyków może zaburzać rozwój mikrobioty.
W późniejszym życiu- oczywiście skład mikrobiomu kształtować będą w głównej mierze nasze wybory żywieniowe oraz styl życia. Dbając o siebie na co dzień, wysypiając się, będąc aktywnymi a także odżywiając bakterie w odpowiedni sposób dajemy im pole do prawidłowego rozwoju. W przypadku natomiast, gdy zaniedbamy zarówno nasz jak i jelitowy dobrobyt, bakterie szybko dadzą znać, że ich dobro zostało zagrożone, manifestując to chorobami bądź dolegliwościami. Często przyczyną dolegliwości jest utrata szczelności połączeń w jelicie oraz dysbioza.
Czym grozi dysbioza jelit?
Utrata szczelności jelitowej może skutkować z jednej strony atakiem drobnoustrojów chorobotwórczych oraz przedostawaniem się do organizmu substancji niepożądanych, np. toksyn. Więc gdy takie czynniki dostaną się do krwi, a wraz z nią do tkanek, nieswoistym sposobem obrony organizmu przed nimi jest wytworzenie stanu zapalnego. Ponadto, przewlekły stan zapalny stanowi podłoże wielu chorób, w tym otyłości, cukrzycy typu II, alergii oraz nadciśnienia.
Chcesz zbadać stan jelit Twojego dziecka?
Wykonaj badanie mikroflory jelit.
- Dominguez-Bello MG, Costello EK, Contreras M i wsp. Delivery mode shapes theacquisition and structure of the initial microbiota across multiple body habitats innewborns. PNAS 2010;107(26):11971–119756.
- Munyaka PM, Khafipour E, Ghia JE. External influence of early childhoodestablishment of gut microbiota and subsequent health implications. Front Pediatr2014;2:109–1177.
- Sevelsted A, Stokholm J, Bonnelykke K, Bisgaard H. Cesarean section and chronicimmune disorders. Pediatrics 2015;135(1):92-98.
- Mehta S, Huey SL, McDonald D, Knight R, Finkelstein JL. Nutritional Interventions and the Gut Microbiome in Children. Annu Rev Nutr. 2021 Oct 11;41:479-510. doi: 10.1146/annurev-nutr-021020-025755. Epub 2021 Jul 20. PMID: 34283919.
- Robertson RC. The Gut Microbiome in Child Malnutrition. Nestle Nutr Inst Workshop Ser. 2020;93:133-144. doi: 10.1159/000503352. Epub 2020 Jan 28. PMID: 31991429.
- Kumbhare SV, Patangia DVV, Patil RH, Shouche YS, Patil NP. Factors influencing the gut microbiome in children: from infancy to childhood. J Biosci. 2019 Jun;44(2):49. PMID: 31180062.
- Dalby MJ, Hall LJ. Recent advances in understanding the neonatal microbiome. F1000Res. 2020 May 22;9:F1000 Faculty Rev-422. doi: 10.12688/f1000research.22355.1. PMID: 32518631; PMCID: PMC7255898.
- Moore RE, Townsend SD. Temporal development of the infant gut microbiome. Open Biol. 2019 Sep 27;9(9):190128. doi: 10.1098/rsob.190128. Epub 2019 Sep 11. PMID: 31506017; PMCID: PMC6769289.