Empatia określa zdolność ludzi do odczuwania stanów emocjonalnych innych osób oraz spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość.
Stanowi podstawę wielu interakcji w społeczeństwie. To jeden z kluczowych czynników w relacjach ludzkich. Empatia jest również jednym z najsilniejszych hamulców zachowań agresywnych. Ostatnie badania wykazały powiązanie pomiędzy konkretnymi SNP a indywidualną empatią. Wpływ genetyczny wraz z wpływem środowiska wpływają jak rozwinięta jest nasza empatia.Odpowiadają także za kształtowanie ludzkiej psychiki. Można podzielić na dwie części składowe: empatię afektywną (emocjonalna) i empatię kognitywną (poznawczą).Empatia afektywna określa nasze predyspozycje do poprawnego odgadnięcia emocji lub stanów emocjonalnych innych ludzi oraz odczuwania ich. Empatia kognitywna natomiast określa umiejętność zrozumienia stanu emocjonalnego i spojrzenia z perspektywy innych.
Empatia afektywna – co to takiego?
Empatię afektywną można określić za pomocą zbadania zdolności do okazywania sympatii cierpiącym. Można określić ją również poprzez zmierzenie odczucia dyskomfortu w przypadku zaobserwowania cudzego cierpienia. Empatię kognitywną można określić za pomocą zbadania zdolności do przyjmowania cudzych perspektyw i identyfikacji z postaciami fikcyjnymi (empatia dyspozycyjna). Jednakże klasyfikacja konkretnych zachowań do podgrup empatii podlega trwałej debacie specjalistów.
W celu zrozumienia wpływu genetycznego na psychikę należy zapoznać się z chemią mózgu. Jednym z kluczowych neurotransmiterów i hormonów w ludzkim organizmie jest oksytocyna. Wytwarzanie oksytocyny rozpoczyna się wpodwzgórzu, a magazynowanie jej w tylnym płacie przysadki. Empatia i odpornoścć na stres to dwa aspekty psychologiczne powiązane z oksytocyną. Działa na komórki w ciele migdałowatym, podwzgórzu, hipokampu, pniu mózgu, serca, łożyska i rdzenia kręgowego.
Badania wykazały powiązanie pomiędzy wysokim poziomem oksytocyny i niektórymi zachowaniami socjalnymi takimi jak: hojność, ufność, więzi rodzic-dziecko, odczytywanie emocji innych ludzi, uczucie miłości oraz empatii. Został także wykazany wpływ oksytocyny na obniżenie poziomu kortyzolu (hormon stresu). SNP w regionie sąsiadującym z regionem kodującym receptor oksytocyny (rs53576) został powiązany z osobniczymi różnicami odczuwania empatii; posiadacze allelu A wykazywali mniejszą empatię niż posiadacze allelu G. Poziom empatii został zmierzony testem RMET, osoby z genotypem GG wykazały większą empatię niż osoby z genotypem AA. Badania wykazały, iż osoby z allelem A charakteryzują się mniejszą reakcją skórno-glawiczną, która stanowi parametr używany w celu badania przeżywania emocji.
Podatność na stres podczas otrzymywania wsparcia od innych ludzi jest powiązana ze zmiennością w obrębie genu kodującego receptor oxytocyny (OXTR). Badania wykazały, iż osoby posiadające jeden lub więcej alleli G, radziły sobie lepiej ze stresem po otrzymaniu wsparcia emocjonalnego od innych ludzi. Objawia się to w badaniach w postaci obniżonego poziomu kortyzolu, jednego z głównych hormonów stresu. Osoby nie posiadające allelu G wykazały się bardziej podatne na stres, a wsparcie emocjonalne nie obniżyło u nich poziomu kortyzolu.
Czy wiesz, że… ?
Jedną z metod pomiaru empatii jest test odczytu emocji ze zdjęć oczu (test RMET). Polega on na przypisaniu przez osobę badaną konkretnych emocji (np. strach, smutek, zdenerwowanie) do czarno-białych zdjęć regionów oczu 36 ludzi. Istnieje także test określający Indeks Reaktywności Personalnej (IRI), który łączy wyniki dla składowych empatii w całość. Do składowych empatii zaliczamy: skalę przyjmowania perspektywy, skalę empatycznej troski, skalę osobistej przykrości oraz skalę fantazji.
